Thursday, December 18, 2008

Sclábhaí na mBrioscaí

Bhí Launcelot J. Chetwynde ar chamcuairt na Fraince ag léamh sleachta as a chnúasach finnscéalta Arabacha "One Thousand and One Knights". Thárla go raibh Launcelot ar an Champs Elysee i bPáras (agus ní Páras, Teicseas ach an oiread sa chás seo) ar Lá an Bhastille. Bhí an ceiliúradh fé lán tseol agus bannaí dathannacha ag máirseáil úúmpa úúmpa thart le bratacha ar folúain. Chuaigh na bannaí míleata agus atmaisféar na hocáide chomh mór san i gcion ar Launcelot gur tháinig cumha i ndiaidh saol na saighdiúireachta air agus chuaigh sé chun liostáil le Leigiún Coigríochach na Fráince. Cuireadh go Fort Zinderneuf na hAilgéire ar diúite é. Bhí deacrachtaí ag lucht labhartha na Fraincise leis an ainm Chetwynde agus tugadh Beau Chet mar leas-ainm air de bharr an dea-ghiúmar a bhíodh i gcónaí air.

Dála an scéil bíonn deachrachtaí le daoine sa cheantar seo leis an ainm chomh maith. "Shetwind" an fuaimniú ceart ach mar a bheifeá ag súil leis ní mar sin a fhuaimníonn áitritheoirí measúla na n-eastát maguaird é, idir Chetwynde Downs, Chetwynde Dales agus Chetwynde Meadows.

Ar aon nós, thar n-ais sa Sahara, tháinig Launcelot fé thioncar na gluaiseachta 'en plein air'.
Bhíodh sé de nós ag an Lieutenant Chetwynde dul amach ar a chamal dílis, Pocimante, aon am saor a bhíodh aige le dul ag péintéireacht sna oll-dhumhcha. L. J. Beau Chet a bhí mar síniú aige ach bhí a chuid scrioblála chom míshoiléir san gur cheapadh gur Beauchet a bhí scríte aige.

Lá ague é ag luascadh scuaibe tháinig buíon Tuareg air agus tugadh chun siúil é. Déanadh sclábhaí de in ósais iargúlta i bhfad ó raon cumhachta na Fraince. Cé gur phríosúnach ab ea é d'éirigh leis stádas ard a bhaint amach sa treibh de bharr a mbuanna le teangacha iasachta. Sa deireadh d'iompaigh sé ina mhoslamach agus bhí sé ag obair mar shórt taidhleoira do thaoiseach na treibhe. Scaoileadh saor é tar éis tamall de bhlianta agus thug an taoiseach bronntanais luachmhara mar bhuíochas dó. Ach b'é an ní ba luachmhara a thóg sé abhaile leis ná na hoidis i gcomhair roinnt milséan an réigiúin.

Tháinig sé go Bleá Cliath agus d'oscail sé siopa beag ag díol Turkish Delights agus Figrolls. Bhí an iomad san tóir ar na milseáin agus na brioscaí nua gur cheannaigh sé seana-inneall chun na figrollai a tháirgeadh. Bhí rud éigin cearr leis an meáisín agus tháinig na rollái amach i gcruth leata réidh in ionad a bheith sorcóireach. Ach níor chuir san isteach ar an éileamh mór agus sin é an fáth go bhfuil an cruth céanna orthu go dtí an lá atá inniu ann. Jacob's Fig Rolls a thug Launcelot orthu mar b'shin é an J. a bhí i Launcelot J. Chetwynde. D'imigh a spéis sa chúram le himeacht ama agus díol sé an gnó sara d'fhill sé ar gCorcaigh, a áit dúchais.

Tháinig cor aisteach sa stair nuair b'e Chetwynde eile an Coirnéal Launcelot G. Chetwynde a ghlac géilleadh Jacob's Factory ag deireadh Éirí Amach 1916. Tá scéal ann go ndúirt an coirnéal i dtuin ardnósach angla-Éireannach " I'm more Irish than that Spanish yank will ever be" agus é ag tagairt do dhuine de cheannairí an éirí amach, an Gael-Spáinneach-Phóncán, Edmundo Valera. Creidtear gurbh é an masla úd an chúis gur dódh Castle Chetwynde le linn cogadh na saoirse - ach tá an scéal níos casta ná sin mar a nochtfaidh mé sa "Chetwynde Chronicles (má fhoilseofar go deo é.)

Tá a lán scéalta eachtrúla eile ann fé shaol Launcelot J. Chetwynde, aka Launcelot of Arabia, aka Hadji Bey, aka L. J. Beauchet, aka Mr. Jacob - ach ni chreidfeá iad.

Anois chun an dúcheist a fhreagairt; conas a chuirtear na figí sna figrollaí? Bhuel níl agat ach an luchóg a bhogadh chun gúglála agus gheobhaidh tú an freagra anseo.

Uainn go léir anseo in #37 "Chetwynde Downs" - - - Slááán Tamall

FRC

Sunday, December 14, 2008

An tEalaíontóir sa Ghaineamh

Is beag eolas atá ar fáil fé shaol an mhór-ealaíontóra impriseanaigh L. J. Beauchet. Bhí sé ar iarraidh le blianta i ngaineamhleach an tSahára nuair a thosnaigh criticeoirí á mholadh go hard na spéartha tar éis an dara taispeántas impriseanach i bPáras na Fraince (ní Páras, Teicseas"). Ceapadh go raibh sé básaithe tar éis dó dul ar strae ó Fort Zinderneuf san Ailgéir mar a raibh sé ina oifigeach sa Légion étrangère (nó an French Foreign Legion mar a thabharfadh fear na Gaeltachta air). Bhíodh sé de nós ag an Lieutenant Beauchet dul amach ar a chamall dílis, Pocimante, aon am saor a bhí aige le dul ag péintéireacht sna oll-dhumhcha. Dar leis bhí sé ag iarraidh fíor-eisint an ghaineamhligh a aimsiú - anam inmhéanach na dumhcha a ghabháil. Bhí crot éigin ar a chuid pictiúirí ar dtúis - dumhcha de gach múnla, triantáin, éilipsí, parabóilí etc. Ach de réir mar a bhí sé ag dul i dtáithí ar an gcúram tar éis blianta de dhian-stuidéir ar an ábhar, d'imigh cruth agus scáth as a gcuid péintéireachta go dtí nach raibh fágtha ar an gcanbhás ach brat leathan aondathach donnbhuí. B'iadsan na cinn ba mhó tóir ag na bailitheoirí olltíreacha. Bhí saol na n-ealaíona trína chéile tamall gearr ó shin nuair a déanadh géir-iniúchadh ar phictiúr ollmhór de chuid Beauchet a bhí ar crocadh ar fhalla sa Metropolitan Museum of Art i Nua Eabhrac. Úsáideadh an trealamh is nua-aimsearthaí, x-gathanna, anailís speactrim agus mar sin de ach braon de phéint ní fuarthas - ní raibh ann ach dath an chanbháis féin a bhí ar aon dath le gaineamh an Sahara i gceantar Fort Zinderneuf. An t-aon dath eile a bhí ann ná síniú beag bídeach le L. J. Beauchet. De réir léirmheastóir ealaíona an London Literary Times (mac le Corcaíoch cruthanta dála an scéil), b'é Beauchet an t-ealaíontóir ba impriseanaí dá raibh ann sa genre riamh - d'éirigh leis fíor-imprisean an ghainimh a bhaint amach gan scuab a leagan ar chlár an chanbháis fiú. Ambaist. is dócha gur éirigh leis anam inmheánach na dumhcha a ghabháil leis. Tháinig borradh ar luach shaothar Beauchet tar éis gur foilsíodh torthai an scrúdaithe.

Tá scéal faoi Beauchet go raibh sé splanctha in ndiaidh rinceora boilg ón gCasbah in Algeirs. Mar fhéirín seirce, d'ullmhaigh sé blastóg ghleoite di, déanta le cnapóg feola agus spíosraí luachmhara. Ach cad as a tháinig an cnapóg feola ach as a chadairne féin. Ach má bhí sé breoite ina intinn ní raibh sé dúr ina inchinn - níor bhain sé ach magairle amhain de. Ach déarfainn nach bhfuil aon fhírinne sa chuntas san mar go bhfuil scéalta ar an dtéama céanna faoi ealaíontóirí coitianta, ach gur cluas an ball a bhíonn i gceist de gnáth.

creid nó ná creid ach go bhfuil baint ag an scéal seo leis an gceist, conas a chuirtear na figí sna figrollaí, mar a fuaireas amach le linn mo thaighde i gcomhair mo mhórshaothair "The Chetwynde Chronicles" sa Bibliothèque Nationale i bPáras na Fraince (agus ní Páras, Teicseas ach an oiread sa chás seo.)

Ar leanúint...........


Uainn go léir anseo in #37 "Chetwynde Downs" - - - Slááán Tamall

FRC